Μακροοικονομικές τάσεις – Προκλήσεις & καταλύτες για την ανάκαμψη το 2021
Καταλύτες ανάκαμψης το 2021 μετά το ανθεκτικό 4ο τρίμηνο του 2020 και το τελευταίο κύμα της πανδημίας
Με την ελληνική οικονομία να επιβαρύνεται εκ νέου το 1ο τρίμηνο του 2021 από την τελευταία, κατά πάσα πιθανότητα, έξαρση της πανδημίας, η προσοχή στρέφεται στους παράγοντες που θα καθορίσουν τη δυναμική της ανάκαμψης κατά το τρέχον έτος και τις προκλήσεις που υπάρχουν.
Τα δημοσιονομικά μέτρα στήριξης κατά το 2020 εκτιμάται ότι περιόρισαν την ύφεση κατά περισσότερο από 6 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ μέρος της θετικής τους επίδρασης θα μετακυλιστεί και στο 2021.
Συγκεκριμένα το 4ο τρίμηνο, το ελληνικό ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 2,7% σε σχέση με το ανοδικά αναθεωρημένο 3ο τρίμηνο (σε +3,1% τριμηνιαίως από αρχική εκτίμηση +2,3%) ενώ μειώθηκε κατά 7,9% ετησίως έναντι μέσης ετήσιας μείωσης 12,2% το 2ο και το 3ο τρίμηνο, υπερβαίνοντας τις προσδοκίες.
Καταλύτες της ανάκαμψης για το 2021
Οι κύριοι παράγοντες που αναμένεται να στηρίξουν την ανάπτυξη το 2021 είναι οι ακόλουθοι:
1. Δημοσιονομική Ώθηση
Με δεδομένες τις επιπρόσθετες ανάγκες που δημιουργεί η παράταση των περιορισμών λόγω της πανδημίας μέχρι τα τέλη Μαρτίου 2021 η αξία των νέων υποστηρικτικών δημοσιονομικών μέτρων για το 2021 θα ξεπεράσει τα €10 δισ., σημαντικό μέρος των οποίων θα αφορά και πάλι δαπάνες στήριξης της αγοράς εργασίας, κοινωνικής προστασίας και αναστολές υποχρεώσεων.
Παράλληλα, προβλέπονται στοχευμένες ελαφρύνσεις €1,6 δισ. μέσω της αναστολής της έκτακτης εισφοράς αλληλεγγύης και της μείωσης του συντελεστή ασφαλιστικών εισφορών, που ωφελούν, κυρίως, πολίτες με μεσαία εισοδήματα.
Η συνδυαστική επίδραση των προαναφερόμενων δημοσιονομικών μέτρων αναμένεται να προσδώσει καθαρή ώθηση στο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ το 2021 της τάξης του 1,4%.
2. Υψηλό επίπεδο «αδρανούς ζήτησης» που θα ενεργοποιηθεί με την ταχύτερη κυκλοφορία των επιχειρηματικών δανείων, μέσω συναλλαγών στην οικονομία, σε συνδυασμό με την εξομάλυνση της αποταμίευσης των νοικοκυριών από το τρέχον, εξαιρετικά υψηλό, επίπεδο
Η επιτάχυνση του τραπεζικού δανεισμού και η στήριξη μέσω των «επιστρεπτέων προκαταβολών», ειδικά προς τον επιχειρηματικό τομέα, επεξηγεί άνω των 2/3 της αύξησης (κατά €10,6 δισ.) των εταιρικών καταθέσεων στο ελληνικό τραπεζικό σύστημα το 2020. Εκτιμάται ότι σχεδόν €6 δισ. από το δανεισμό του 2020 μπορούν βραχυπρόθεσμα να μετατραπούν σε νέα οικονομική δραστηριότητα, μέσω ταχύτερης κυκλοφορίας των δανειακών κεφαλαίων και χρήσης τους σε μεγαλύτερο εύρος επιχειρηματικών δαπανών πέρα από την κάλυψη βασικών ανελαστικών δαπανών. Μια τέτοια εξέλιξη προβλέπεται να συνεισφέρει άνω των 1,5 ποσοστιαίων μονάδων στην αύξηση του ΑΕΠ το 2021.
Παράλληλα, η πρωτόγνωρη, για την τελευταία δεκαετία, αύξηση της αποταμίευσης των νοικοκυριών συντείνει στην ύπαρξη ακόμη μεγαλύτερου περιθωρίου αύξησης του ΑΕΠ, μέσω ενεργοποίησης αυτής της αδρανούς ζήτησης, όταν οι επιδημιολογικές συνθήκες το επιτρέψουν και η αβεβαιότητα αρθεί.
3. Τουρισμός: Ξανά κινητήρια δύναμη της ανάκαμψης το 2021 από πολλαπλασιαστή της ύφεσης το 2020
Η ώθηση στο ΑΕΠ το 2021 από την αναμενόμενη βελτίωση των συνθηκών στον τουριστικό τομέα εκτιμάται ότι θα υπερβεί τις 1,8 ποσοστιαίες μονάδες (εξαιρώντας τις καθαρές έμμεσες επιδράσεις), αντανακλώντας την αύξηση των τουριστικών εσόδων κατά 80% ετησίως ή κατά €3,4 δισ. υψηλότερα από το 2020, με τα ανοδικά περιθώρια να είναι ακόμη μεγαλύτερα.
H επιτυχία του εμβολιαστικού προγράμματος το κλειδί για την αξιοποίηση των υπόλοιπων υποστηρικτικών παραγόντων
Ήδη το εμβολιαστικό πρόγραμμα έχει επιταχυνθεί σημαντικά υπερβαίνοντας το μέσο όρο στην ΕΕ, ενώ υπάρχουν σημαντικά περιθώρια επιτάχυνσης των ημερήσιων εμβολιασμών σε ρυθμούς άνω των 50 χιλιάδων ημερησίως. Με τον εν λόγω ρυθμό εκτιμάται ότι θα επιτευχθεί ο εμβολιασμός του 70% περίπου του πληθυσμού (ήτοι 7 εκατομμύρια άτομα) μέχρι τις αρχές του 4ου τριμήνου του 2021, επιτυγχάνοντας ουσιαστικά πλήρη έλεγχο της πανδημίας.