Κλαδική Μελέτη: Λιμάνια Διαχείρισης Εμπορευματοκιβωτίων (Απρίλιος 2013)

Η  διεθνής αγορά διαχείρισης εμπορευματοκιβωτίων μεγεθύνεται συνεχώς τα τελευταία χρόνια

       Αντικατοπτρίζοντας τη σημαντική αύξηση του διεθνούς εμπορίου, η παγκόσμια θαλάσσια διακίνηση εμπορευματοκιβωτίων (Ε/Κ) έχει επταπλασιαστεί τις τελευταίες δυο δεκαετίες (προσεγγίζοντας τα 600 εκατ. TEUs το 2011). Η δυναμικότητα αυτού του κλάδου οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αυξημένη διείσδυση των ασιατικών προϊόντων στις αναπτυγμένες αγορές της Ευρώπης και της Αμερικής (και τις συνακόλουθες ανάγκες μεταφοράς τους).

       Παρά τον συνεχώς διευρυνόμενο ρόλο των Ασιατικών λιμανιών, τα Μεσογειακά λιμάνια κατάφεραν να διατηρήσουν το μερίδιο τους στην παγκόσμια διακίνηση Ε/Κ σταθερό στο 9% την τελευταία 20ετία, όταν τα λιμάνια της Βόρειας Ευρώπης σημείωσαν απώλειες της τάξης των 10 ποσοστιαίων μονάδων.

       Σε αυτό το περιβάλλον και 3 χρόνια μετά τη συμφωνία παραχώρησης στην Cosco, o Πειραιάς επιδεικνύει εντυπωσιακούς ρυθμούς ανάπτυξης. Συγκεκριμένα, η διακίνηση Ε/Κ στον Πειραιά (ο οποίος καλύπτει σχεδόν το 90% της ελληνικής αγοράς) υπερτριπλασιάστηκε την τελευταία τριετία όταν η διακίνηση στα υπόλοιπα ανταγωνιστικά Μεσογειακά λιμάνια αυξήθηκε μόνο κατά 20% κατά την ίδια περίοδο. Έτσι, τα ελληνικά λιμάνια διαχείρισης Ε/Κ απορρόφησαν το 5,5% της μεσογειακής διακίνησης το 2012 (από 2% κ.μ.ο. την περίοδο 2008-2010).

Η μελλοντική ανάπτυξη των ελληνικών λιμένων στηρίζεται κυρίως σε υπηρεσίες μεταφόρτωσης αλλά και στην αξιοποίηση των δυνατοτήτων διέλευσης φορτίων προς ευρωπαϊκές αγορές

       Καθώς η διακίνηση των εμπορικών ροών που κατευθύνονται για εσωτερική κατανάλωση αναμένεται να παραμείνει κοντά στο 1 εκατ. TEUs, η περαιτέρω ανάπτυξη του Πειραιά θα προέλθει από τις υπηρεσίες διεθνούς διακίνησης: μεταφόρτωση (transshipment) και διέλευση (transit) Ε/Κ.

• Συγκεκριμένα, oι εντυπωσιακές επιδόσεις στο λιμάνι του Πειραιά την τελευταία τριετία οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στη μεταφόρτωση Ε/Κ που καλύπτει πλέον περίπου τα ¾ της διακίνησης. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η συνεχιζόμενη αναβάθμιση υποδομών και εξοπλισμού αναμένεται να αυξήσει τη δυναμικότητα του λιμανιού κατά 60%, επιτρέποντας στη μεταφόρτωση Ε/Κ να αυξηθεί σε 2,5 εκατ. TEU το 2015 από 2 εκατ. TEU το 2012. Με αυτόν τον τρόπο τα ελληνικά λιμάνια θα φθάσουν το μερίδιο αγοράς που αντιστοιχεί στην ανταγωνιστικότητά τους (funadamental market share), δηλαδή το 7,6% της μεσογειακής μεταφόρτωσης Ε/Κ.
• Παράλληλα, τα ελληνικά λιμάνια έχουν σημαντικές προοπτικές όσον αφορά τη διέλευση Ε/Κ (transit) προς αγορές της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης. Βάσει των εκτιμήσεών μας για τις μελλοντικές ανάγκες διακίνησης Ε/Κ στη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη (3,3 εκατ. TEUs το 2015), και υποθέτοντας ότι τα ελληνικά λιμάνια θα λάβουν το μερίδιο που αντιστοιχεί στο σχετικό τους μέγεθος έναντι ανταγωνιστικών λιμανιών της Νότιοανατολικής Ευρώπης, η διέλευση Ε/Κ μέσω ελληνικών λιμανιών θα φτάσει τα 1,2 εκατ. TEU το 2015 (από μόλις 45,000 TEU το 2012). Αξίζει να σημειωθεί ότι η συγκεκριμένη δραστηριότητα δημιουργεί πολύ μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία σε σχέση με την μεταφόρτωση, καθώς συνοδεύεται από τις αντίστοιχες υπηρεσίες χερσαίων μεταφορων Ε/Κ.

       Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις μας, η προαναφερθείσα αύξηση της διακίνησης Ε/Κ (σε 4,7 εκατ. TEUs το 2015 από 3 εκατ. TEUs το 2012), θα προσφέρει στην ελληνική οικονομία επιπλέον έσοδα της τάξης των €0,9 δισ., που θα οδηγήσουν σε προστιθέμενη αξία της τάξης του 0,4% του ΑΕΠ, ενώ θα δημιουργήσει περίπου 9,000 νέες θέσεις εργασίας.

       Η μακροπρόθεσμη επίδραση θα μπορούσε να είναι σημαντικά υψηλότερη (€5,1 δισ. ή 2,5% του ΑΕΠ μέχρι το 2018 και 125,000 νέες θέσεις εργασίας), μέσω της δημιουργίας δικτύου επιχειρήσεων (cluster) στην περιοχή του λιμανιού του Πειραιά, που περιλαμβάνει σημαντικές έμμεσες επιδράσεις λόγω αυξημένης παραγωγής των κλάδων εκτός του συγκεκριμένου δικτύου – κυρίως προμηθευτών (με πολλαπλασιαστή 1,6).

Η υλοποίηση των άνω προοπτικών απαιτεί σημαντικές βελτιώσεις υποδομών 

       Προκειμένου οι αναμφισβήτητες προοπτικές των ελληνικών λιμάνιων να πραγματοποιηθούν, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι απαιτούνται:

• σημαντικές βελτιώσεις στις λιμενικές, οδικές και κυρίως σιδηροδρομικές υποδομές (που ήδη προωθούνται σε μεγάλο βαθμό με τη βοήθεια ευρωπαϊκών κονδυλίων)
• συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα μέσω ιδιωτικοποιήσεων λιμανιών, πρωταρχικά για διαχείριση φορτίων και δευτερευόντως για επισκευές πλοίων.